در مقاله پیش رو قصد داریم در صحبت پیرامون فرایند اتوماسیون در ماشین‌آلات یا اصطلاحاً اتوماسیون صنعتی مواردی را مطرح بکنیم و به بحث‌های پیرامون روال اجرای آن و چالش‌های در پیش روی آن ازجمله در ماشین آلات سنگین اشاره داشته باشیم. در حالت کلی اتوماسیون صنعتی را فرایندی تعریف می‌کنیم که با استفاده از برنامه‌نویسی منطقی دیجیتال، مداخلات انسانی در فرایندهای مختلف شامل تصمیم‌گیری یا نیاز به فرایندهای کنترل و فرماندهی با دست کمتر می‌شود.
اتوماسیون روال بالاتر از مکانیزه کردن محسوب می‌شود؛ به این معنی که در فرآیند مکانیزه کردن، با استفاده از امکانات و تجهیزاتی به یاری نیروی انسانی می‌آییم، اما در فرآیند اتوماسیون، برنامه‌های مختلف و تجهیزات پیشرفته جایگزین نیروی انسانی می‌شود؛ یعنی بهره‌گیری از فناوری‌ها و فناوری‌ها در راستای جایگزینی با نیروهای انسانی و در این راستا از مجموعه‌ای از فناوری‌ها در سیستم‌های کنترل ازجمله کامپیوتر، ربات‌ها یا فنّاوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در راستای مدیریت فرایندهای مختلف و ماشین آلات مختلف در صنایع استفاده می‌شود.
بیشتر بدانید: تفاوت بین قطعات یدکی اورجینال و OEM در ماشین‌آلات سنگین چیست؟
در عصر جدید اتوماسیون صنعتی و ابزار دقیق در صنایع و فرایندهای مختلف می‌تواند جایگاه تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. به‌ویژه در صنایعی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع غذایی و صنایع خودروسازی و غیره که نیازمند دستگاه‌ها و ابزارآلات بسیار حساس و دارای دقت بسیار بالایی هستند.
انواع سیستم‌های اتوماسیون صنعتی
سیستم‌های اتوماسیون صنعتی در انواع مختلف قابل پیاده‌سازی هستند که با توجه به فاکتورهای مختلف سیستم متناسب انتخاب می‌شود در این راستا می‌توانیم به ۴ دسته از سیستم‌های اتوماسیون به شرح زیر اشاره داشته باشیم:
سیستم‌های اتوماسیون ثابت؛ سیستم‌های اتوماسیون ثابت به معنای انجام کارهای روتین و تکراری توسط دستگاه‌های مخصوص است که به آن سیستم اتوماسیون سخت نیز گفته می‌شود.
سیستم‌های اتوماسیون قابل‌برنامه‌ریزی؛ با توجه به‌عنوان این دسته از سیستم‌های اتوماسیون، در راستای فرایندهای تولیداتی به کار می‌روند که در طول زمان‌های مختلف در دستورالعمل‌های تولید آن‌ها تغییراتی اعمال می‌شود؛ یعنی لازم می‌شود پیکربندی آن‌ها و دستورالعمل‌های آن‌ها دچار تنظیمات مجدد شود.
سیستم‌های اتوماسیون قابل‌انعطاف؛ این دسته از سیستم‌های اتوماسیون مانند نامشان انعطاف‌پذیری بالایی داشته و امکان اعمال تغییر در برنامه‌ریزی‌های دستگاه به‌سادگی امکان‌پذیر است.
سیستم‌های اتوماسیون تجمیع شده؛ در این دسته از سیستم‌های اتوماسیون مانند اتوماسیون جامع یک کارخانه، سیستم‌های مختلف اتوماسیون با یکدیگر جمع شده و به‌صورت سیستمی واحد عمل می‌کنند و فرایندها را پیش می‌برند.
مزایای بهره‌مندی از سیستم‌های اتوماسیون صنعتی
در راستای اشاره به مزایای فراوان اجرای صحیح و دقیق اتوماسیون صنعتی ازجمله در ماشین آلات سنگین می‌توانیم به موارد زیر اشاره‌کنیم.
افزایش ایمنی؛ یکی از اولین مؤلفه‌های مثبت اتوماسیون صنعتی ازجمله اتوماسیون ماشین آلات سنگی افزایش ایمنی کارکنان خواهد بود چرا که در این حالت درواقع ماشین آلات به‌جای کارکنان در شرایط بحرانی و شرایط پرخطر نقش‌آفرینی می‌کنند.
افزایش بهره‌وری؛ طبیعی است زمانی که فرایندهای مختلف توسط ماشین آلات ازجمله ربات‌ها انجام می‌شود، علاوه بر صرفه‌جویی در زمان با دقت بالاتری نیز انجام خواهد شد و طبیعتاً این باعث ارتقاء بهره‌وری تولیدات خواهد شد. به‌عنوان‌مثال نیازی به بودن انسان‌ها درصحنه کنترل مستقیم ماشین آلات سنگین و چالش‌های آن نباشد.
سرمایه‌گذاری روی منابع انسانی با کاهش زمان و انرژی؛ با توجه به‌صرفه جویی‌های صورت گرفته و مدیریت بهینه انرژی کارکنان با جایگزینی ماشین آلات به‌جای آن‌ها در یک سری فرایندهایی که می‌توانند توسط ربات‌ها در زمان کمتر و با دقت بیشتری انجام شود در حالت کلی به‌نوعی سرمایه‌گذاری بر روی منابع انسانی صورت می‌گیرد. تصور اینکه قرار است قلم پیکور توسط ربات مورداستفاده قرار بگیرد به‌جای انسان تا انجام فرآیندهای پیچیده‌تر.
بهینه‌سازی کیفیت محصولات و تولیدات؛ با توجه به اینکه در پیاده‌سازی روال‌های سیستم‌های اتوماسیون خطاهای انسانی کاهش می‌یابد، درنتیجه کیفیت و یکنواختی محصولات محفوظ می‌شود و این منجر به ارتقاء کیفیت تولیدات می‌شود. از دیگر مزایای اتوماسیون صنعتی می‌توانیم به کاهش دادن ضایعات و پسماندهای تولید اشاره داشته باشیم.
برخی از چالش‌های اتوماسیون صنعتی
در کنار مزایای متعدد ازجمله چالش‌های اتوماسیون صنعتی می‌توانیم به مواردی از قبیل عدم امکان ساخت و تعمیر بعضی از اجزای سیستم به دلیل برخی از پیچیدگی‌ها، افزایش بیکاری و تبعات آن‌که حتماً لازم است برای نیروهایی که برنامه‌های مختلف جایگزین فعالیت آن‌ها شده‌اند، مشاغل جایگزین تعریف کرد، نیاز مداوم به ارتقاء سیستم، پیچیدگی‌های محیط‌های کاری؛ ازاین‌رو که ماشین آلات سنگین معمولاً در شرایط نسبتاً پیچیده مشغول به فعالیت می‌شوند، ممکن است پیاده‌سازی فرآیند اتوماسیون را که مستلزم ابعاد مختلفی ازجمله تجهیزات الکترونیکی است، مستلزم دقت و تخصص بالاتری نیز کند اشاره داشته باشیم. از دیگر ابعاد چالشی در فرایند اتوماسیون صنعتی ازجمله در ماشین آلات سنگین می‌توان به وجود نیروهای متخصص در قسمت‌های مختلف اشاره داشت تا بتوانند فرآیندها را به‌طور دقیق و تخصصی تحت کنترل داشته باشند.
از دیگر ابعاد چالشی قضیه می‌توان به ابعاد مالی و هزینه‌های راه‌اندازی فرآیند اتوماسیون در ماشین آلات سنگین اشاره داشت. در بحث ماشین آلات سنگین، لزوم توجه به لوازم‌یدکی و اهمیت آن‌ها و مراکز مختلف برای تهیه آن‌ها تجهیزات یدکی ماشین آلات مختلف مانند رولیک بیل مکانیکی و ساید لوازم‌یدکی همواره موردبحث بوده است؛ در فرآیند اتوماسیون صنعتی نیز همچنان این بحث‌ها متناسب با پیچیدگی‌های تجهیزات مطرح است و لازم است تجهیزات یدکی متناسب همواره در دسترس باشد.
مانند تمامی فرآیندها و در تمامی ابعاد، بحث امنیت در اینجا نیز خود را نشان می‌دهد. در کنار مزایای بالای اتوماسیون در ماشین آلات مختلف ازجمله ماشین آلات سنگین و کاهش خطاهای انسانی و غیره، لازم است برنامه‌ریزی و کنترل فرآیند به‌درستی انجام گیرد تا در جهت مناسب با هدف به پیش برود و مغایرتی با سایر جنبه‌ها و بروز خسارات نباشد. همچنین در این راستا نیز مانند سایر عرضه‌ها، حضور نیروهای متخصص و آموزش‌دیده و به‌روزرسانی منظم آن‌ها در راستای کارکرد بهتر فرآیندها و نظارت بر آن‌ها بسیار مهم است.
روال‌های اجرای اتوماسیون در ماشین آلات
پس از آشنایی اجمالی با اتوماسیون در ماشین آلات یا اتوماسیون صنعتی، حال می‌خواهیم با مراحلی که در این روال لازم است طی شود آشنا شویم. ازجمله مراحل کلی برای اجرای پروژه‌های اتوماسیون صنعتی می‌توانیم به مواردی اشاره داشته باشیم شامل: مشاوره و طراحی اولیه، آماده‌سازی و ارائه طرح و عقد قرارداد، طراحی اصلی که در راستای چگونگی اجرای پروژه انجام می‌شود، تأمین تجهیزات از تأمین‌کنندگان معتبر و دارای صلاحیت، تعریف ساختار اجرایی پروژه، تست FAT که پیرو این تست پیمانکار نشان می‌دهد که طراحی سیستم و ساخت تجهیزات مطابق با شرایط قرارداد یا سفارش خرید مشتری صورت گرفته است، اجرای پروژه در سایت که خود شامل مراحل مختلفی مانند ارسال تجهیزات، نصب آن‌ها و غیره است، تست SAT که در راستای حصول اطمینان از پوشش به اهداف مشخص‌شده در طراحی اولیه توسط کارفرما انجام می‌گیرد.
این تست در محل پروژه صورت می‌گیرد. ارائه آموزش‌های لازم جهت اپراتوری، مهندسی، تعمیرات و نگهداری سیستم‌ها از دیگر مراحل اجرای فرآیند اتوماسیون صنعتی است و از دیگر مراحل آن می‌توان به تحویل موقت پروژه، مستندسازی، تحولی نهایی پروژه، گارانتی و خدمات اشاره داشت. مشخص است که لازم است این فرآیندها تحت نظر متخصص دارای صلاحیت کافی انجام بگیرد و برای ابعاد حقوقی مانند قراردادها نیز می‌توان از کارشناسان حقوقی بهره گرفت؛ به‌عنوان‌مثال طبیعتاً در روال اتوماسیون در تجهیزات مختلف مانند ماشین آلات سنگین یا سایر موارد می‌تواند تفاوت‌هایی در مفاد باشد که لازم است به‌طور کارشناسی شده پیش برود تا مانند آریا یدک یا سایر مراکز و علاوه بر جنبه‌های فنی و ایمنی قضیه، جنبه‌های حقوقی نیز پوشش‌دهی شود.
بدون دیدگاه